Tafsut, aẓar-is « FS », deg-s ad d-nekkes amyag « FSU », anamek-ines : -fsu taduḍt –, fsu = juǧǧeg. Tameɣra n tuɣalin n tefsut tejbed ɣef kraḍ (3) n imulas, deg-s ad naf snat n talliyin d timeqranin, yiwet taggara n waggur n Fuṛar : « d amenzu n tefsut » wayeḍ ass n 21 meɣres : « tiririt n uzal ».
Yal tamnaṭ amek i tettmagar tafsut, yal taddart amek tettheggi imensi-ines. Awal nekk ad t-id-awiɣ ɣef yimensi n tefsut di taddart-nneɣ, AGARSAFEN, acku yemgarrad ɣef temnaḍin-niḍen.Ugar n 50 n yiseggasen-aya ur d-yelli imensi n tefsut di taddart-nneɣ, ass-a steqsaɣ kra n temɣarin-nneɣ ɣef wamek ttmagaren zik tafsut, nnant-iyi-d :
Tameddit n umenzu n tefsut, ad d-jemɛen lemwaɛen (dduzan) ideg i sewwayent tlawin yal ass, ad ten-ssirden, ad ten-sduklen ad ten-smarayen ɣer tɣawsa nniḍen. Aman-nni ad ten-awin ad ten-neɣlen ɣer ugudi, as-nini :
-Atan ay ibeɛɛac lḥeq-nwen, anda nniḍen qqaren « Atan imensi-nwen, ay ibeɛɛac !
Wagi d imensi n yibaɛɛac. Ssyinna tulawin ad d-grent aɣrum ara ččen d imensi. D winna kan ara ččen i yimensi ad t-sxelḍen s tazart akked zzit.
Azekka-nni ad kkrent zik tlawin, win yesɛan d ibawen, tajilbant, lḥemmeẓ, tifejɣal… ad ten-yesserḍeb, yal wa ar wayen yesɛa. Llan wid d-yettawin diɣ tigerruyin n uderyis, meɛna mačči akk imezdaɣ i tent-id-yettawin acku, imɣi-agi ulac-it di temnaṭ-nneɣ.
Aderyis, d isem n yiwen n yemɣi i d-yettemɣayen di teẓgi. Imɣi-agi deg-s ddwa, yessiǧhid tafekka n wemdan, yettwexxir fell-as aṭas n waṭṭanen. Γef waya, ttggen syes imensi ideg ara ččen akk iɛeggalen n wexxam.
Tulawin ad sqecrent tigerruyin n uderyis-nni, ad sduklen kullec ar teccuyt, ad rekkmen akken, ad qeflent aseksut sufella-s, aseksut yeččur d seksu neɣ d berkukes, ad ifur deg waman-nni n uderyis. Yal wa ayen i yebɣa ad t-iseww, wa d seksu, wa d berkukes.
Mi yewwa ad kksen aderyis-nni ad t-ḍeggren, ad ɛemren ibawen-nni neɣ lḥemmez….. ad dehnen syes seksu-nni neɣ berkukes, mi ččan di seksu-nni ur ilaq ara ad swen aman, alarma d tameddit. Win yesɛan tawellit assen a s-yessiwel ad tefḍer.
Wiyaḍ ad d-awin timellalin, ad sewwen aderyis-nni akked tmellalin-nni di zzit (deg uḍebbax), mi wwant ad ḍeggren aderyis-nni, timellalin-nni ad tent-ččen, aman ur tessen ara daɣen alarma d tameddit.
Azekka-nni ṣṣbaḥ zik, win yesɛan lmal, ad yekker ṣṣbaḥ zik ad iruḥ a d-iḥuc rrbiɛ ara ččen, asen-t-iḍegger ar lmedwed asen-yini :
« Becrem-t, becrem-t ay ulli
Ffɣent lyali ! »
Llant tid isewwayen tiɣrifin, ad ffɣen ar yiger ad ten-refden ar igenni ad qqaren :
A Lalla tafsut mm ijeǧǧigen
A tikli n tsekkurt ger iberwaqen
Nekki mmugreɣ-kem-id s icewwaḍen
Kemmi, mmager-iyi-d s ijeǧǧigen !
Igerdan ttawin-d ijeǧǧigen, ajeǧǧig n wuzzu, win umezzir… Ssentayen-ten di lefraci n tewwura-nsen, akken ad mmagren tafsut s ijeǧǧigen.
« Ad mmaggren tafsut,
Argaz tameṭṭut !
Ihi ! akka i d-yettili imensi n tefsut di taddat-nneɣ zik-nni.
Fahim MESSAOUDENE
2 commentaires
d ayen icebḥen mliḥ mliḥ, a wi yufan mazal ansayen-nni n zik, mazal akk leɛwayed-agi akk
Xas ma ttun-tent yimdanen, ilaq tiddukliwin ad d-ssmektayen ansayen am wigi