Agzul usarag « Amezgun d yelmeẓyen » deg Weqbu (Yulyu 2014)

0

Azul fell-akent, azul fell-awen! Ad iyi-yili d iseɣ meqqren akken ad iliɣ gar-awen, u ad ṭṭfeɣ awal di tesga-yagi-nwen n lḥerma. Ssarameɣ kan ad iliɣ uklaleɣ. Dɣa, awer iliɣ si rreht (ṣṣenf)-nni iɣef yenna akken Ccix Muḥend:« Yir axenfuc ɣef yiri n lkanun»!

Asentel usarag neɣ azwel n wawal n wass-a ad yili akken t-id-ssutren watmaten-agi-nneɣ imsuddsen: « Amezgun d yelmeẓyen».

Agzul:
Taẓuri s umata d iman n yal timetti, ladɣa amezgun imi d yiwet tgejdit tagejdant di tẓuri. Amezgun d netta i d ababat n tẓuri akken i yuɣ isem yakan.

Amezgun yuɣ aẓar si  zik n zik deg umezruy n talsa. Yebda-tt yakan si teglest: si Legrig taqburt ar Rruman, ar yal tama deg umaḍal… Mačči d kra i nnan imazrayen fell-as imi di tillay-nni yella ijuǧǧeg yakan. Ma ilul, u yefrurex deg wusu n Tegrigt taqburt, dɣa di dduḥ n Tmazɣa i d-yeffekrurec, i d-yennerna. Ula ɣur Imaziɣen yella yakan s wazal-is acku yeǧǧa-d ccwami di temyarin d wansayen neɣ leɛwayed-nneɣ. Kra imedyaten kan: « Uday n Ɛacur », « Bu ugelman », «  Amɣar uceqquf », tafaska n « Ayrad », neɣ «  Anẓar »…
Ɣas ma tikkwal  ur d aɣ-d-ibedder ara umeddaḥ di teqṣiṭ acku amezruy ttarun-t wiyaḍ akken yeffeɣ fell-asen nutni. Mačči d nekkni i yettarun ɣef yiman-nneɣ akken a d-nmel tidet, u a d-nesban taɣerma-nneɣ. Maca, anwa i izemren ass-a ad idel iṭij s uɣerbal? Niɣ qqaren: tidet am zzit, tezga tufrar ɣef waman! Anwa i izemren a d-yini d akken Afulay n Mdawruc  mačči d Amaziɣ i yella neɣ mačči d yiwen seg iqemqumen n tsekla d tẓuri deg umaḍal?!
Seg wakken taẓuri-ya i wumi qqaren « amezgun » d yiwen wallal neɣ ttawil bu wafud anezmar, yezga yettwaseqdec sɣur waṭas n yegduden ama i ubaɣur (lfayda) umennuɣ-nsen mgal lḥif d laẓ, ama mgal acengu aberrani akk d uzaglu n lbaṭel i d-yetteɣlayen fell-asen…
Ama daɣen i ubaɣur n tneflit d unegmu n yal timetti. Nezmer a d-nini s war akukru, d akken amezgun d lemri izemren a d-imel udem n tilawt n yal timetti, ama d ayen yelhan, ama d ayen n diri deg-s…
Ay akken nebɣu neqqen allen-nneɣ, maca, ur nezmir ad nezgel azal umezgun d wayen iga di yal tallit – ama di liser neɣ di ẓẓmek, di talwit neɣ di ṭṭrad!. Si tillay n zik ar tallit umennuɣ mgal amnekcam afransis; ɣer tinna umennuɣ i yidra n unegmu d tneflit n tmetti-nneɣ di tegnit uzarug d timunent n tmurt-nneɣ. Ama di tinna usaki d welday n wallen i uḥelli izerfan n wegdud-nneɣ: Azref n tutlayt d yedles amaziɣ yenḥafen; amtawi izerfan ger yergazen d tulawin; aḥelli izerfan n yemɣiden…
Dɣa,  di tallit -taberkant- n rrebreb d tugdi ideg tazmert n wuhuḍ (ccer) tfureṣ tagnit akken ad tessenger taẓuri; ladɣa amezgun imi yezga d tafat izemren a d-teldi allen i yemdanen mgal amihi yeggunin timetti. I wakken ad tens tafat-agi, u ad tesberber tallest ideg ara yefrurex uɣendef, ddɣel, lḥif d tkesna (karuh)… Si tama-nniḍen, taẓuri d umezgun sellkent-tt ɣlayet! tabzert fkan d idammen; amezgun yefren-d wid-is akken ad fken ixfawen-nsen d asfel, ɣlin deg wennar n yiseɣ akken ad ibedd yuɣ usafu n tafat, n tmusni d ccbaḥa…
Dɣa, ula d at udabu i izedlen ɣef leḥkem wwten ad bedlen udem i tẓuri, neǧren-as yir targa: Ccna afessas, urar d ccḍeḥ, amezgun yesganayen, taḍsa asneqneq,
taẓuri sselsen-as afuleklur; qbel-itt neɣ eǧǧ-itt, rfed a Benyeɛqub ad tmeṭleḍ! Di tegnit ideg adabu yesmaray adrim s imelyaren i inaẓuren-is d wid yeddan di llem-is; akken ad as-dcebbḥen udem-is, u ad sdergen ixixxan-is, u ad dlen akraf yessekref tmetti i wumi yerra asadel. Tamurt tamerkantit yečča-tt wesyax : lḥif, laẓ, tamḥeqranit, tijɛal, iqezdiren ttemɣayen-d am iberčečča deg iɣeẓran d tɣaltin i d-yezzin i temdinin, war axeddim, aṭṭanen inegren seg 50 iseggasen-aya uɣalen-d: ṭṭaɛun, lkulira.. tukksiwin n sser, lehyuf, d layas i izedɣen imdanen…Agejdur-a merra yuɣ imdanen s umata, ilmeẓyen ladɣa. Ɣas adabu amesbaṭli d yakk ijufar yeddan d iqeffafen di llem-is snulfan-aɣ-d rreht neɣ ṣṣenf-agi n tẓuri ukellex. Ɣas ma snulfan-aɣ-d lmul neɣ lqaleb-agi i wumi semman «inaẓuren» i ibeddlen adrum s weɣrum, ur yessefk ara i inaẓuren ilelliyen, i wid yesɛan ul d tasa ɣef tmurt-a, i wid ifernen llem n wegdud akken ad brun i ṭṭbel deg
wemdun. Ɣas ttuqtent tlufa, mazal yeder usirem. Yal yiwet, yal yiwen anda tebɣu tili-t, yessefk ad icemmer, ad iger iɣallen i wid-is imi amezgun annar-ines ger wegdud i yettwarwat mačči deg tzeqqiwin tireqmanin d isensuyen zdat teftilin n tilivizyuwat…
Afud anezmar i yal amdan d yal tarbaɛt i iqeddcen s lmul, ɣas s wulac, ɣas yakk tiwwura sekkrent, ɣas yakk iberdan reglen, maca, ur yessefk ara a ɣ-kkawen
ifadden !

Tanemmirt ilmend n tmuɣli, n tmesliwt d lwelha i dterram(t) ɣur-i.

Awer tennuɣnim(t)!

Share.

About Author

Avatar

Ǧamal u Benɛuf (Benaouf Djamal) : D amedyaz, d ameskar n waṭas yedlisen d tmezgunin; akken daɣen i iqeddec deg waṭas n yesmilen s tira-ines. Yesselmed tamaziɣt i wugar n 10 iseggasen, am wakken i yella deffir n tesɣunt « Azul » n Numidya n Wehran. Idlisen : -Timlilit n tɣermiwin, ungal, l’Harmattan, 2002;- Tujjma tuzzma, isefra, l’Harmattan, 2004;- Di tmurt uɛekki, tamezgunt, HCA, 2007;- Taklit n tayri, tullist, asmel imyura.net;- Bu tcacit ulac-it, tamezgunt;- Aneggaru a d-yerr tawwurt, tamezgunt;- Ccix-lkanun, tamezgunt;- Bu tmelɣiɣt d Bu tselɣiɣt, tamezgunt;- Tiɣwist taneggarut, tamezgunt;- Bu yefden neɣ cciṭan di twaɣit, d tasuqqelt n tmezgunt n Tawfiq Lḥakim; - Bu tfuset, tamezgunt...

Leave A Reply