Yenna Ğamal Benεuf ɣef Σmer Mezdad

5

Σmer Mezdad: Amγar azemni, neγ inigi ( anagi) n tillay. Tamuγli n yiwen seg imeγriyen n yedlisen-ines.mezdad

Ma Ṭawes Σemruc d tameṭṭut tamezwarut i yuran ungal amenzu ( s tefransist) di tferka ugafa. Racid Σellic d
amezwaru i yuran ungal atrar amenzu s tmaziγt. Σmer Mezdad d amezwaru i yuran kraḍ (3) wungalen s tmaziγt. Dγa, d aneggru-yagi iγef ara d-awiγ awal tura. Bγiγ a d-iniγ: Amdan yettimγur wazal-is s wayen d-yeğğa, wamag amek ara issineγ Dda Lmulud, neγ Σmer Mezdad? ( di tidet ur ten-mlaleγ ara i sin, yernu tiggwti n wid ḥemmleγ ur ten-mlaleγ ara) Ay akken bγuγ ɛerḍeγ, ḥṣiγ werğin a d-afeγ imeslayen i yuklal Mezdad! Ay akken bγuγ awiγ-d awal, werğin ad
ssiwḍeγ a d-iniγ ayen i d-yenna fell-as Seεdi di tezwart i yura i  » Iḍ d wass »!  Σmer Mezdad
d ameγnas-nni n tidet, γas yettumerret, am netta, am tsuta-s, maca yufa-d zdat-s Dda Lmulud akk d Kateb Yasin. Ḥṣiγ yella d yiwen unelmad amyifi ( yufraren) di terbaεt yeγran tamaziγt γer Dda Lmulud, imi weqbel annect-a yella yessen yakan imsermaden ( wid yellan d lmendad) n F.D.B . Yesselmed daγen tamaziγt i
yelmeẓyen di Bgayet ( deg iseggasen n 90).
Yura daγen amezgun, neγ yekki deg tsuqqla n tmezgunin n Kateb Yasin. Am wakken i yura daγen deg umezruy: « Tazrart umezruy », γriγ-tt deg weγmis Iẓuran, ma ur zgileγ ara. Σmer Mezdad amedyaz yettwassen ugar n Σmer Mezdad amaru: Isefra-s win ur ten-neγri, yesla-ten di tezlatin n terbaεt » Tagrawla », amedya: « Umerri, Yemma tedda ḥafi,… Seg wakken lhan (t) — isefra -s akk d tezlatin n tegrawla— aṭas n trebbuyaε (ladγa tid imeẓyanen) i ten(t)-id yecnan; nekk s yimmad-iw ḥemmleγ isefra-s nezzeh. Cfiγ γef sin isefra-ines: « Dagi d rradyu n tecc », wis-sin d « Ass amezwaru mi γriγ ». Aneggaru-yagi γriγ-t di tesγunt Tafsut, uṭṭun wis-4, ma ur zgileγ ara?! Σmer Mezdad amaru: Yella yettaru s yisem n Σmer Wakli, ssyen γer da yettaru s yisem n Σmer Mezdad; ula d isem-agi yessefhem-aγ-t-id: Mezdad d anamek n meskin. Bedreγ-d aya acku mmektaγ-d yiwet tedyant i d-mmalen imezdaγ n yiwet taddart i wumi qqaren « Tiniri », tezga-d di tγiwant n Yiγil Σli ( aẓi nat Σebbas): D tadyant n tteryel/ teryel/ ṭamza/ bexxu, yal tama akken i s-teqqar. Tteryel-agi terba ( turew)-d 7 warrac, trebbu-ten-id sin sin, yal mi ara d-terbu sin, ini tečč yiwen: Akniw n Mezdad tsemma-yas Meznad, dγa tečča Mezdad, teğğa meznad. Wissen ayen i tečča Mezdad, teğğa Meznad?! Wissen d acu n wassaγ i yesεa Mezdad-nni akk d Mezdad-agi amaru?! Wissen ayen i d-mmektaγ tadyant-agi?! Wissen d acu n wassaγ i yesεa Σmer Mezdad amejjay, γer Σmer Mezdad amaru?! Ahat tεawen-it twuri ( lḥerfa)-yagi umejjay akken ad yissen ugar inezgumen n yemdanen, maca nekk ttwaliγ-t d aqbayli, d axeddam, d afellaḥ, d amsedrar. Acku di tira-s ur d-yessebgan ara iman-is d amusnaw, yexḍa i zzux. Yettban-iyi-d amzun d lemri, deg-s i ttwaliγ timetti taqbaylit.Seg wakken yessen timetti taqbaylit nettaf-it amzun d amγar azemni-nni iγef d-ttawin yemγaren, amzun d inigi ( anagi) n yal tallit.

Tameslayt s wacu yettaru: Taqbaylit-is tgerrez aṭas, yessen-itt akken yessefk, yettaru s teqbaylit tahrawant, mačči s tinna n yiwet taddart; nettaf yal taqbaylit: tin n Weqbu, tin n Bgayet, tin n Tizi Wezzu. Taqbaylit n leqbayel s umata, drus wanda i itemmeγ γer umawal, yernu ma yesseqdec awal, yesseqdac-it anda yessefk d wanda iwulem. Ula d izewlan neγ ismawen i yettak i yedlisen-ines, d wid n wakuden ( lewqat), neγ d wid n lḥal, tisemhuyin ( saisons) :  Iḍ d wass; Tagrest urγu, Ass-nni. Isental ( Ayen iγef yettaru) :

id d wass

 

Iḍ d wass : yewwi-d deg-s γef tmetti taqbaylit, tudert-is n yal ass; tudert-ines n tidet, mačči tinna akken i d-
nettzewwiq, i d-nettcebbiḥ ḥqa ḥqac!.. Yewwi-d γef tudert yebnan γef yiseγ d lḥerma, γef ttar ( tikkwal ur nemεin), γef twizi, akk d wassaγen yellan gar yemdanen. Yewwi-d γef inezgumen i ttidiren yemdanen, γef lferḥ d lqerḥ, γef usirem d layas, γef tayri tuffirt γer leqbayel.

 

 

Tagrest urγu: Yewwi-d deg-s γef tallit n tegrawla, γef umennuγ i yeḍran γef tlelli akk d yiseγ. Yewwi-d γef
temsal yeffren, mačči γef tidak-nni s wacu nettzuxxu deg yal tafaska neɣ « lficṭa ». Yewwi-d γef sin lerhaṭ ( leṣnaf) n yemdanen: wid yekkren s lmul, s nniya, s tissas, s usirem akken a d-ssuksen tamurt ( akk tamurt) seg uzaglu n Yefransisen, am wakken i tt-id-kksen imenza-nneγ seg izugla n Rruman, Iwandalen, Iṭerkiyen; yewwi-d daγen γef ṣṣenf nniḍen: Wid tt-yundin s lexdeε, s teḥraymit, s tkerkas, akk d leḥmala n yimanen-nsen, akken a d-kksen ( s idammen akk d iseflan n wiyaḍ) tamurt seg ukaskiḍ n Fransa, a tt-rren seddaw ucaci d ugennur-nsen! Wigi d wid yettxemmimen γef yimanen-nsen akk d warraw-nsen.Tiwuγa-yagi yeḍran di tallit-nni drus i yesεan tissas mmeslayen-d fell-asent ( akka am Seεdi d Mezdad). A wi yufan ad ttuqqten wid ara d-yarun téléchargement
idlisen γef tallit-agi. Σmer Mezdad mazal-it d aqbayli: mi ara d-yettmeslay γef tayri, yettban-d amzun yettsetḥi, ur itekkes ara asaber (aridu)-nni n tuffra, tayri γer γur-s d tinna akken n jjwağ, ger wergaz d tmeṭṭut-is kan, yernu yiwen ur iḥeḍḍer i wayen ara yeḍrun gar-asen ( deg  » Iḍ d wass » yebder-d awal n wusu, wamag deg wungalen nniḍen: ma kecmen γer texxamt n yiḍes, dayen temdel tewwurt). « Ass-nni »: Yewwi-d deg-s γef tallit nniḍen, γef tin n 90. Γef tallit n rrebrab « aderγal » akka i s-qqaren widak-nni i γ-yettkellixen, wamag tidet d ayen nniḍen: Rrebrab yesεa 10 wallen, yeẓra d acu i ixeddem ( ur d-qsideγ ara  » Reḍwan « , qesdeγ-d imεellmen-ines). Fiḥel ad fkeγ lebγi i yiman-iw, acku ma ulac a d-ḥemleγ am wasif!.. S tewzel kan: Deg wungal-a Σmer Mezdad ur iqal yiwen, ur yezgil yiwen, γaḍen-t akk medden, wa meεḍur, wa d lḥeqq-is; ula d Reḍwan « arebrab »  iγaḍ-it, yemla-d d acu t-yessawḍen γer din. « Ass-nni », anwa ass-nni?! Ass-nni ideg ara ilal wegrud γer Muḥend Ameẓyan, agrud i terğa Malḥa, agrud ara d-yerren isem n yiwen neγ yiwet si twacult, agrud swayes ara tkemmel twacult tuder-ines?! « Ass-nni » ideg yettwanγa  » Lxewni » ameγnas n tmaziγt akk d tugdut ( tugdut-agi d tadimagujit sγur-i, nniγ- tt-id kan akken ur s-teqqarem ara wagi » d « afaci »!!) ! « Ass-nni » ideg yettwanγa ( ur d-qqareγ ara « yemmut », a d-iniγ yettwanγa). Muḥend Ameẓyan – « aqbayli » – s ufus n mmi-s xalli-s Reḍwan -« aqbayli »-. Anwa « ass-nni »? Ahat d yiwen wass seg wussan berriken i iεeddan fell-aγ?! Ahat d yiwen wass seg wussan berriken i γ-yettrağun ( nekkni s leqbayel, ur d-qqareγ ara nekkni s yedzayriyen) ?! Yegra-yi-d kan westeqsi yagi: Anwa i d  » Lxewni » ( iban mačči seg wid n ccix Muḥend u Lḥusin) ?! Dagi, yesmekta-yi-d s  » Pul » : asaḍ n Maksim Gurki deg wungal-ines  » Tayemmat » . Ula d Pul-nni γer γur-i nekkini d  » Linin », wissen dγa ma d tidet, neγ d asgejder kan i sgejdireγ?! Ma d aweṣṣef-nni i d-yettweṣṣif agama, tuddar, tudert s umata, yesmekta-yi-d s yiwen wungal i γriγ deg iseggasen-nni n 80, cfiγ kan γef wezwel-ines « Σenda ma yeṭṭlaεu lqamer » -mi ara d-yali waggur–, ur cfiγ ara γef umeskar-ines ( bab-is), yura s taεrabt. Bab n wungal-nni yettweṣṣif-d deg-s yiwen uweṣṣef igerrez nezzeh, γas tikkwal yestuqqut deg-s aweṣṣef, maca aγanib ( style) -nni i yes-s yura ijebbed-d imeγri. Σmer Mezdad yessen amek i yezzuγur imeγri; yettawi-t anda yebγa netta. Di kra n yixfawen yettağğa-yi wehmeγ, d acu yebγa a d-yini!? Yeggar-d timsal ta deg ta, alamma ttuγ akk tamezwarut-nni; ssyen, ini yezzuγer-iyi-d alamma kan ufiγ-d iman-iw, yessaweḍ-iyi-id γer webrid anda mlalent tedyanin! Amedya: Imi-d yettmeslay γef  Reḍwan, nekk nwiγ yebder-it-id kan ilmend n terzeft n Muḥend Ameẓyan γer wexxam-nsen; a ziγ netta, yemmal-aγ-d ayen i t-yessawḍen γer rrebrab! Win yebγan ad yissin taqbaylit, ilaq ad iγer Mezdad. Taggara n wungal-is aneggaru, aṭas i tebγa a d-tini! Timenγiwt n Muḥend Ameẓyan akk d Lxewni, tusa-d tergel yiwet tallit si tillay n tmurt n leqbayel! Arağu n tlalit n wegrud yesεa anamek meqqren! Ahat d talalit n tallit nniḍen di tmurt n leqbayel?! Wissen amek ara yidir wegrud-nni?! Wissen ma ad ikemmel amennuγ-nneγ, neγ ad yeḍfer abrid n Reḍwan? Wissen ahat ad yeḍfer Σemmi-s ( Udem n tmenğert) γer Fransa?! Nekk ssarmeγ-t ad yidir di tmurt n leqbayel » Tadsimant » ( leḥkem n yiman s yiman)! Tamawt: Isem n Malḥa, a t-naf deg kraḍ (3) wungalen-ines?! Sin wungalen-ines ineggura ur d asen-igi ara tazwart?! Tugna ( tteṣwira )-ines ur d-tettilil ara deg yedlisen-ines, ayen?! Tegra-d deg wagulen di tira (fautes -erreurs-  d’orthographe): A wi yufan ur d-iteffeγ ara wedlis n Σmer Mezdad alamma iεedda deg uγerbal, yessefk ad yettwaseγti akken ilaq.

Di taggara, a d-iniγ : Tagi d tamuγli n yiwen seg imeγriyen n yedlisen n Σmer Mezdad, ur lliγ d amusnaw di tsekla, neγ deg wayen nniḍen; ur d-usiγ ara a t-carεeγ, neγ a s-d-ssukseγ leεyub. Ma d lewqam i d-nniγ, a rrbeḥ, a tafat; ma ccḍeγ, aql-i d amdan ay lliγ. Zik qqaren: « Ma tnetqeḍ-d tettwaxeṭṭaḍ, ma tessusmeḍ tettwaxeṭṭaḍ ». Ma d nekk, rray-inu fkiγ-t-id, γas « Γli-d ay adrar fell-i » i yenna Muḥya. Ayuz ( gedha) ay amusnaw! Tanemmirt.

Tagi, d tamuγli kan n sufella, mačči d tasleṭ. Yiwwas a s-d-uγaleγ s talqayt, imi tira n Mezdad tuklal azal meqqren; imi yal adlis yeḥwağ a d-naru fell-as idlisen.

Ğamal BenΣuf, seg Wehran.

www.imyura.net/Timenza/tabid/57/articleType/ArticleView/articleId/190/Yenna-Gamal-Benuf–ef-mer-Mezdad.aspx

Share.

About Author

Avatar

Ǧamal u Benɛuf (Benaouf Djamal) : D amedyaz, d ameskar n waṭas yedlisen d tmezgunin; akken daɣen i iqeddec deg waṭas n yesmilen s tira-ines. Yesselmed tamaziɣt i wugar n 10 iseggasen, am wakken i yella deffir n tesɣunt « Azul » n Numidya n Wehran. Idlisen : -Timlilit n tɣermiwin, ungal, l’Harmattan, 2002;- Tujjma tuzzma, isefra, l’Harmattan, 2004;- Di tmurt uɛekki, tamezgunt, HCA, 2007;- Taklit n tayri, tullist, asmel imyura.net;- Bu tcacit ulac-it, tamezgunt;- Aneggaru a d-yerr tawwurt, tamezgunt;- Ccix-lkanun, tamezgunt;- Bu tmelɣiɣt d Bu tselɣiɣt, tamezgunt;- Tiɣwist taneggarut, tamezgunt;- Bu yefden neɣ cciṭan di twaɣit, d tasuqqelt n tmezgunt n Tawfiq Lḥakim; - Bu tfuset, tamezgunt...

5 commentaires

  1. Avatar

    tanemmirt i ǧamal ɣef umagrad-agi,
    d tidet imi d-neldi allen-nneɣ di taɣult-agi n umussu maziɣ, neldi-it-id ɣef wungal yura umaru Ɛmer Mezdad: « Iḍ d wass »!; d ungal n tidet, ideg ara tafeḍ tameddurt n tmetti taqbaylit.
    Ɛmer Mezdad, musnaw sɣur medden yakk ɣas ur neẓrin ara, d argaz yuran isem-is s wureɣ, yeǧǧa-d i Tmaziɣt agerruj ladɣa s wungalen-is.
    Lemmer imaruten-nniḍen, yellan am netta, ẓriɣ llan, ad arun akka am netta, yili, tamaziɣt tura tejmeɛ-d ayla-s, yili telqeḍ yakk agerruj yellan di tmetti deg wungalen d isefra.
    Aṭas n wid nessen, ass-a, ur ttmuddun ara azal i wannect-a, ttruḥun xeddmen ayen nniḍen.

  2. Avatar

    Azul,
    Ur tezgileḍ deg wayen d-tenniḍ, a gma-tneɣ Leɛgab. Ɛmer Mezdad d yiwen umeqqran seg imeqqranen n tsekla tamaziɣt. U ma nsukk tiṭṭ ar umecwar i d-yuɣ a t-naf ibedd di yal tallit: yelmed tamaziɣt ɣer dda Lmulud, yezga ɣer tama n terbaɛt umezgun n Kteb Yasin, yura isefra, iga tasertit…taggara, yekcem annar n tsekla s zeddi n lqedd. Maca, ayen ur nelli d ṣṣwab, d tamsalt ilugan n tira, imi netta yugi ad yeḍfer iwellihen n « INALCO », yezga yeckunṭeḍ di tallit-nni n dda Lmulud! A wi yufan, amazag n tsekla annar-ines d tasekla, amazag n tutlayt d netta ara d-ineǧren abrid i ilugan n tira.
    Maca, wi yecqa, ttif akka ɣas ggtent tendar, wala ulac akk!
    G.M: Tawlaft n tmeṭṭut-nni d nna Faḍma At Menṣur, mačči d nna Ṭawes Ɛemruc.
    Tanemmirt.

  3. mokrane B

    Tanemmirt a ccix Ǧamal ɣef tejmilt-agi i terriḍ Ɛmer Mezdad,
    Ɛmer Mezdad nekk ɣur-i am Victur Higu, neɣ Zula di tsekla tafransist, ulac win ur ten-neɣri ara, d ABC n tsekla tafransist, ur tezmireḍ ara ad tlemdeḍ tasekla tafransist ma ur ten-teɣriḍ ara. daɣ netta Ɛmer Mezdad, Ɛellic, s tmaziɣt, ferɛun, Mɛemmeri, s tefransist d wigi i d tawwurt n tsekla tamaziɣt, ma ur ten-teɣriḍ ara tzegleḍ aḥric ameqqran seg-s.

  4. Avatar
    Bu tmejjatin on

    Azul,
    Awal-inek yefrez yebrez, a gma-tneɣ Meqqran. D tidet, Ɛmer Mezdadd Racid Ɛellic nezmer a d-nini war akukru, d akken d nutni i d tagennarit (tiqenṭert*) n tsekla timawit ar tira tussnant, u d nutni i irefden asenǧaq n tsekla-nneɣ. Yernu d nutni i ɣ-d-ineɣren isula akken ad nezger ɣer tizi n yimal.
    Yeɛni ula d kečč ur txuṣṣeḍ ara a gma-tneɣ Meqqran, d bu yemru yemmeclawan (yettirriqen)!
    Tanemmirt.

  5. Avatar

    Aɛezzul fell-awen a tarwa !
    Ula d ungal « Askuti » n Ssaɛid Seɛdi ur ixuṣṣ ara, imi d yiwen warrat yufraren ! Atan dɣa ulsen-asen-d asizreg i tikkelt tis-kraḍet.
    Nessaram i tsuta n wass-a i wumi ur d-tḍer (tṣaḥ) tegni a t-issinen, akken a t-ɣren tura!
    A wi yufan, imeskaren n tmaziɣt ur ttmuqulen kan ɣer iḍarren-nsen, yessefk ad ssiɣezfen tamuɣli acku ma ur ggten imeṛiyen ass-a, a d-yas wass ideg ara yegget uherwel ɣef yedlisen n tmaziɣt skud ad ggten imesdawiyen n tmaziɣt ssya d afella.
    Ad yemmed usirem-nneɣ !
    Di talwit

Reply To Bu wanzaqen Cancel Reply