Nna Saḥra, Tigemmi n tmedyezt n tlawin

4

Tamedyezt n tlawin n at zik, yebna lsas-is ɣef wuguren d-tettmagar tmeṭṭut n lawan-nni, d wayen akk icudden ɣer tmetti n yimiren, ɣef lḥif sɛeddant tlawin di tudert-nsent n yallass, ɣef yinig, ɣef tayri, ɣef lḥif, ɣef tmurt d waṭas isentalen nniḍen. war ma zegglent aḥric s tmedyezt-nsent, nnulent akk iswiren.

Ad naf tameṭṭut tezzuzun iman-is s icewwiqen, akken ad tessnefsusi ɣef yixef-is, akken ad tessedhu iman-is, ama deg uxxam mi ara tettnawal, ama deg yiger mi ara txeddem ccɣel-is. Acewwiq d amwanes-ines n lebda, yezga s idisan-is yallass, ta tleqqeḍ-it deg yimi n tmeṭṭut nniḍen, tasuta tettaǧǧa-t-id i tayeḍ.

Tagerawla daɣen teslul-d imedyazen akked tmedyazin. Ad d-naf tameṭṭut tessefra ɣef tegrawla ɣef tebɣest n yergazen yekkren mgal Afransis. Yal tadyant ẓẓḍant-tt d asefru, yal amennuɣ skelsent-tt deg usefru.

Saḥra n Yimɛac, tinna i wumi ssawalen di taddart : Nna Saḥra. D tamedyazt n taddart n Agarsafen, tlul ass n 16 di Duǧember 1946, di taddart n Mḥaga, tekker-d am nettat am teqcicin n taddart-is, tekcem s aɣerbaz am nettat am tizzyiwin-is di tallit-nni n tegrawla n 54.

D tinna i d-yewwin iman-is di leqraya, seg wakken teḥrec nnig inelmaden nniḍen, yenna-yas uselmad-ines ad tesɛeddi akayad akken a s-zegren aseggas di leqraya-s, maca ẓẓher-is ur yekkir ara, imi di lawan-nni lemḥella n Ufransis wwin yemma-s ɣer lḥebs, dɣa nettat tugi ad tuɣal s aɣerbaz, xas ma aselmad-ines iḥellel-itt akken ad tuɣal, maca nettat tugi, dayen.

Nna Saḥra d tinna yeddren di tallit-nni n tegrawla n 54, di lawan-nni tesɛa ṣa ( 7 ) n iseggasen. Xas akken d tilemẓit di lawan-nni maca tekcem-itt tayri n tmurt, tesɛa leḥrara sɛant tlawin n yimir-nni. Xas ma akken meẓẓiyet, xas akken lemḥella n Ufransis yesseɣli-d rrehba-s ɣef yimezdaɣ n tuddar, nettat ɣer yidis n yemma-s, ṣebrent i lḥers d uzaglu n ucengu, ṣebrent i lḥif d teɛkemt ɛebbant, akken alarmi d asmi tewwi tmurt n Lzzayer timunnent-ines. ɣef waya ad d-naf tamedyezt n Nna Saḥra tcudd aṭas ɣer tegrawla n Lezzayer. Hatan yiwen ger isefra-ines :

Nekk ur iyi-ɣaḍen idammen-iw

Xas uzzlen d iḥemmalen

Nekk ur iyi-iɣaḍ uksum-iw

Xas ččan-t igerfiwen

Iyi-iɣaḍen d arraw-iw

Ad d-grin d igujilen

Asmi tefra, mazal lḥif-nni n ddunit yenṭeḍ ijufar n twacult-is, imi tufa-d iman-is war baba-s, d tagujilt ala nettat, yemma-s akked weltma-s deg uxxam waḥd-sent i ṭṭlam, deg uxxam tensa tafat. Asmi tesɛa 15 n yiseggasen, tezweǧ ɣer taddart n Wagarsafen, tedda d tislit ɣer taddart n Tezzuyin, imi di lawan-nni, taddart n Wagarsafen yuɣ lḥal yesserɣ-itt Ufransis di 4 duǧember 1957, imezdaɣ-is ruḥen zerɛen ɣef tuddar i ten-iqerben, zedɣen dinna alarmi d asmi tefra. Deg yisefra-s d wid-nni d-yesbanayen teqseḥ n tegrawla deg wudem n yimezdeɣ n taddart n Wagarsafen yekkren mgal Afransis di ssaɛa tamezwarut :

A taddart-iw tameɛzuzt

Deg i ǧǧiɣ ddaḥ d lfeṭṭa

I aɣ-yessufɣen d FRANSA

Nerwa anadi n tmura

Timura n medden akk ɛemrent

Nekk taddart-iw terɣa

Nna Saḥra xas akken mazal lḥif n ddunit yurez tudert-is, akked tmeddurt-is, d tilemẓit tbedd s idis n uxxam-is, d urgaz-is tessuli axxam-is, tessker-d tawacult-is. S ccnawi n temẓi akked yezlan n tlawin n taddart-is, Nna Saḥra ula d nettat teddem asefru am nutenti, tessefray ɣef lḥif tesɛedda, ɣef uguren d-tettmagar yallass, tequbel tallit s isefra.Ɣef waya ad d-naf teḥrez isefra d ttawint temɣrin-nni n at zik-nni, akked isefra d-ttawin yemjuhad di lawan-nni n tegrawla. Imi, nettat d yiwet yettcewwiqen di lmarḥumat, s icewwiqen-nni teḥrez si zik n zik-nni, d wid-nni d-tesnulfa daɣen nettat. Tettawi-d ula d izlan di tmeɣriwin imi ara teddu teslit, d izlan-nni n at zik-nni daɣen, tasuta tettaǧǧa-ten-id i tayeḍ. Ar ass-a, mazal ccwami n tegrawla ttbanent-d ɣef wudem n Nna Saḥra, dayen i tt-yeǧǧan ad tessefru ɣef wayen akk tedder di tallit-nni n tegrawla, tessefra ɣef wayen akk ttwalint wallen-ines, ɣef wayen akk i wumi tettḥulfu di tmetti n wass-a :

 

Laxert ugin-tt akk medden

Di ddunit ideg i neɛceq

Ddunit am usawen

Win tt-yulin ad ifelleq

Win yerran Rebbi di cceḥna

Iruḥ netta ad isewweq

 

Terra tajmilt i warrac yeɣlin di tefsut taberkant, i yal d ilemẓi yeɣlin di lawan-nni, ilmeẓyen yekren mgal tamḥeqranit, mgal azaglu ɛebban :

Win ur neḥdir wellah ar yertaḥ

I yimenɣi-nni n YIƐEẒẒUGEN

Iǧadarmiyen kkaten s rrṣaṣ

Lɣaci kkaten s iwedcen

Yeɣli uqcic d ilemẓi

Yekteb lḥiḍ s idammen

Yura s idammen : tilelli

Tamaziɣt tinna ɛzizen

Fell-as ay ɣlin warrac

D imecṭaḥ ur zwiǧen

Ar ass-a, Nna Saḥra mazal-itt tessefray, tessefra ɣef tudert-is, ɣef taddart-is, ɣef wayen akk tettidir yal ass di tmetti n wass-a.

Ay axxam seddaw n lqaɛa

A win i ak-yerran tigejdit

Ad ak-iseqqef s lqermud

Ulansi tɛedda tiqqit

Mačči d aẓekka i nugad

Dayen nexdem ɣef ddunit

Ad naf isefra n Nna Saḥra wezzilit, yal asefru ɣur-s taseddart-nneɣ snat, yal tasseddart tebna ɣef sḍis ( 6 ) n tefyirin, s umata ad d-naf tafyirt tamenzut, tis-kraḍ akked tis-semmus, ur ttbeddilent ara deg usefru, d widen ara d-yuɣalen di tseddart tis-snat n usefru. Maca tafyirt tis-snat, ukuz akked sḍis ad bedlen udem, maca tikwal anamek n tseddart tamenzut yettɣimi d yiwen ula di tseddart tis-snat, ma d tameɣrut n isefra d tigellilt.

Ass-a Nn Saḥra tettheggi ad d-tessufeɣ ammud n isefra, deg-s ad tesdakel akk ayen yejmeɛ wallaɣ-is , akken ad ten-id-teǧǧ i tsuta i d-iteddun, d adlis ara yernun ɣer temkerḍit n tsekla n tmaziɣt, d adlis ara d-yernun ɣer yedles Amaziɣ.

 

Fahim MESSAOUDENE

Share.

About Author

Avatar

Fahim MESƐUDEN, d yiwen n umedyaz u d amyaru s tutlayt n teqbaylit, ilul ass n 07/05/1981 deg taddart n Uzaɣar Ɛwana, taɣiwant n Yiɛekkuren. Deg useggas n 1986, imawlan-is ruḥen zedɣen di taddart n Agarsafen, taɣiwant n at-yeǧǧer, id-yezgan γer tama n teẓgi n ukefadu, anda yella yezdeɣ ass-a, sebba n waya d aɣerbaz ay-s ulac deg taddart i deg-i s teɣli timiḍt. Deg useggas-nni i yekcem s aɣerbaz amezwaru n taddart-agi. Seg uɣerbaz alemmas ar tesnawit, si tesnawit ar tesdawit, yeffeɣ-d s-yinna deg useggas n 2004, s ugerdas n DEUA en électronique. Yessker-it-id umussu adelsan n taddart-is, d netta it ideggren ad iḥemmel tira, tamedyazt, d yidles sumata. Seg ujrured ar waḥrured, seg waḥrured ar tikli. Skud teddun wussan, yettidir timsal, tidyanin, allaɣ-is yesseklas-itent d isefra akken ad idirent i lebda. Si temẓi-s i yekčem γer wannar n yidles, imi kra n win i ikečmen deg-s yekkat ad-yawwi amaynut. Fahim yella d imceggaε n Radyu n Numidya deg useggas 2011, aṭas n tedwilin i yessekles i umaṭṭaf-agi. Deg useggas n 2014 yebda yettaru imagraden s teqbaylit deg waγmis « Tiɣremt » s yisem « Tansa n Talsa ». Xas akken abrid n usiẓreg ḥarcaw, netta yelḥat ḥafi, yerẓa asalu-s deg useggas n 2013 yessufeɣ-d adlis-ines amezwaru, di teẓrigin RichaELSAM, azwel-is : « Tiyersi (le nœud) », d ammud n yisefra deg-s 38 isefra. Aseggas mbaɛd, di 2014, yerna yessufeɣ-d adlis niḍen, d ammud n tullisin akked tneqqisin, azwel-ines « Timsirin n ddunit ». D adlis-is d-yeffɣen di teẓrigin n SEFRABER di tmurt n Fransa. Ugar n waya, Fahim ass-a d aselmad n tiliktrunit deg uɣarbaz n uselmed n lḥerfat n BUXALFA ( Tizi Uzzu )

4 commentaires

  1. mokrane B

    Tiyemmatin d tlawin n leqbayel i d « la boite noir » n tutlayt d yedles-nneɣ win izemren i kra yejmeɛ-it-id, ama d isefra, d timɛayin/timucha, ladɣa di lawan-a ma temmut temɣart d tamkerḍit i yerɣan

  2. Avatar

    Azul,
    D awal n lɛali d-tenniḍ a gma-tneɣ Meqqran! D tulawin i ɣ-d-iḥerzen kra yellan d tigemmi-nneɣ, wamag aql-aɣ nenger! Maca, di tegnit-a, ula d tulawin-nni lekment (ḍefrent) rkbent tayugt (lmuja)-yagi n « tatrara »,… ma ur d-nufi tifrat i waya, ɣas ini yečča-yaɣ wesyax!

    Greɣ tamawt i wawal « tamedyezt » i ttarun yemdanen akken a t-ssemgirrden ɣef wawal « tamedyazt »! Riɣ kan a d-iniɣ, awal-a « tamedyezt » newwi-d fell-as awal yakan deg wesmel imyura.net. D ayen d-snulfan kan kra deg iqerra-nsen, ur ɣur-s kra usenti (llsas) di tutlayt! Nessaweḍ-itt alammi nutlay fell-as nekk d Kamal Uzerrad, dɣa yenna ulac-it. I yellan d awal « Tadayazt » akk d « Tamedyazt…
    Tamawt-a, ur yessulef ad tettwigzu d tamsirt sɣur-i.
    Tanemmirt.

  3. Avatar

    Tulawin meqqren neɣ timɣarin-nneɣ ilaq wemdan ad ifares, d wagi i d assaɣ ayiwen ger n zik d tura, d tagi i targa i d-yegran iseg i nezmer a d-nessemneɛ ayen i d-yegran si teqbaylit neɣ si tantaliwin nniḍen, imi ḥaca timɣarin ur nessin facebook, i izemren a d-yefken idles yeṣfan, imi idles am tamment yeṣfan, ma d tigi n facebook, dayen iɛeddan ucekkar-nsent.

Leave A Reply