D itri ger yetran, yecceɛceɛ deg yigenwan, di lǧerra n yimezwura yedda, yeṭṭef di laṣel akked llsas n tezlit taqbaylit. Xas ma yeẓra akken uguren ggunin-t, yewwi abrid ɣer sdat.
Tizlit, ilul-d yid-s , yettidir syes, d nettat i d iziɣer-is si temẓi-s, isem-is s leqdic-is i d-yufrar, d axalaf zeddigen i d-yufraren nnig lewqat, d azamul uzekka d amedya n tsuta n wass-a.
S ṣṣut-is aḥlawan yettawi-yaɣ-id amaynut ama deg uẓawan, ama deg umeslay. Taɣect-is tezzuzun tameẓẓuɣt n yal d amdan ara as-yesslen, yessedhay ulawen. Tizlit-is tesɛa anamek lqayen, tedda d tallit ideg nettidir, leqdic-is mačči d awal kan ini-t-id dayen iruḥ, d amennuɣ n yallass, s laḥrara izedɣen ul-is :
Ass-a wid i aɣ-d-iḥekkun
Akken kan aɣ-ssedhun
Weṣṣit-aɣ a wid iceffun
Nugad ayen i d-irennun
D ayen yelhan i aɣ-settun
S lekdeb i aɣ-ttɛuzzun
Wagi d Lwennas SABI, d yiwen n ucennay n tmurt n Leqbayel i d-ilulen deg useggas n 1981 di taddart n ΣAṬṬUC, taɣiwant n MAKUDA, TIZI WEZZU. Asmi yesɛa tẓa (9) n yiseggasen yebda isurifen-ines imezwura di tẓuri. Yebda yettaru tamedyazt, akken kra n yiseggasen yebda ilemmed yetturar ssnitra. Am yilmeẓyen akk n tmurt n Leqbayel, yebda yettufrar-d di tmeɣriwin n zwaǧ di tudrin, dinna lɣaci bdan ttisinen-t, ttisinen daɣen isem-is.
Aẓawan n tezlatin-is yebna ɣef uẓawan aɣerfan, atrar akked lfulklur. Tasfift-is tamenzut isekles-itt deg useggas n 2005 anda s-yeqqaṛ : « semmeḥ-iyi », seg useggas-agi Lwennas yebda amecwar-is deg webrid n ccna, yebda amennuɣ-is s ssnitra d umeslay.
Iḍelli tella d yemma-k
Aṭas i teɛteb fell-ak
Ass-agi d weltma-k
Acḥal tettḥarab fell-ak
Azekka d tameṭṭut-ik
Di ddiq arda k-tsellek
Yerna ad trebbi arraw-ik
Ḥader-itt ay amdan d ayla-k
Deg useggas n 2007 yessekles tasfift-is tis snat anda i as-yeqqar : « Muqlent wallen ». Deg useggas n 2008 yekka di temzizelt n « Prix Carlo Doualia » di tmurt n MAṢER, anda i d-yewwi arraz di temsizzelt. D arraz i as-yernan afud nezzeh, d ayen i t-yesferḥen aṭas. Yessufeɣ tizlit n teqbaylit akin i tlisa n tmurt n Lezzayer s ccbaḥa n ṣṣut-is akked tezdeg n tmedyezt-is yezdin aẓawan d wawal. Timsizzelt-agi d tagnit i as-yernan afud ameqqran, d tagnit i as-yewwin aṭas n tektiwin, akken ad ikemmel amennuɣ-is ɣef tezlit taqbaylit, d aqerreb ar sdat war akukru, war iɛewwiq, xas ma uguren ggunin-t. D timsizzelt i as-yeldin akken iwata tiwwura akken ad d-yessewjed amaynut deg useggas n 2010.
Telliḍ yid-i ur d-tenniḍ
Ssawleɣ-am ur iyi-d-terriḍ
Am wakken ur iyi-d-tesliḍ
Ar ɣur-i mi akken i d-tezziḍ
Arǧiɣ-kem ad testeqsiḍ
Wehmeɣ d acu ara d-tiniḍ !
Ziɣ ula d kemmi tezziḍ
Am nekk ar daxel i terɣiḍ
I imeṭṭi imi d-tebriḍ
Fehmeɣ acu iyi-d-tenniḍ
Xas ma ḥercawet tegnit, Lwennas yella d imezgi s idis n tezlit taqbaylit, acku yeẓra akken idles-is, yuḥwaǧ arraw-is ad ilin yid-s s idisan-is, d agerruj ǧǧan-aɣ-t-id imezwura-nneɣ, nufa-t-id, nekni yewwi-d fell-aɣ ad t-id-neǧǧ i yineggura-nneɣ akken tasuta i d-iteddun ad t-taff zeddig llsas-is.
Yunag ɣer tmurt n Fransa deg useggas n 2012, Lwennas ur yeqqim ara kan, yerna kra n temsirin di Lpari anda yelmed aẓawan, yesnerna deg weswir-ines. Tiddukla AFK teldi-yas-d tiwwura, anda yella ixeddem « la chorale » i warrac imecṭaḥ. Xas ma deg yinig, Lwennas ur yettu ara ccna, aẓar n tmurt-ines yessawel-as, netta yerra-yas-d tiɣri s yiwen n uḍebsi amaynut azwel-ines « Tamazɣa » d aḍebsi i yessekles deg waggur n meɣres 2015, d win d-yeffɣen di 04 di yennayer 2016 di teẓrigin AXALAF.
Deg uḍebsi-agi ad naf deg-s 9 tezlatin akked d yiwen n uzuzen n uẓawan aḥlawan.
Gar tezlatin-agi ad naf :
-Ḥemmleɣ-kem
-Udem n tmurt
-Tiɣri n yimuḍan
-Tamazɣa
-Abrid
-Mazal cfiɣ
-Anida telliḍ
-Wid iceffun
-Ḥemmleɣ-kem a tutlayt-iw
Fahim MESSAOUDENE