Kra n temseεraq d kra n yenzan Seg Taddart: Tadcirt, taɣiwant n Tefreg (Lberǧ-Buɛrariǧ)

0

TIDDUKLA TADELSAN NUMIDYA – WEHRAN

Si timawit ɣer tira

… I yiman n dda Lmulud At Mɛemmer.

Kra n temseεraq d kra n yenzan
Seg Taddart: Tadcirt, taɣiwant n Tefreg (Lberǧ-Buɛrariǧ)
Sɣur:  Lɛid u Reǧdal*.

 

Lɛid U Reǧdal, ibedd d wis-kraḍ (3) seg uyeffus.Tawleft-a tettwaṭṭef-d ilmend n terzeft i tga terbaɛt “Tigawt d wawal” ɣer uẓekka umeɣras (ccahid) amenzu n tefsut taberkant: Masinisa Germaḥ.
(Timḥuǧǧay neγ d acu-tt, d acu-tt ?)
1- Ya ḥdenden, ya mdenden iɣez (iɣaz) amdun igen?
Tifrat: Acbayli.

2- Ibedd ɣef ṣṣur, yeɣɣar amenṣur?
Tifrat: Ayaẓiṭ (ayaẓiḍ).

3- Sin ibawen nudan-d akk tamurt igawawen?
Tifrat : Aṭṭucen ( allen).

4- Tagemmust-iw n ẓẓɛefran, tnuda-d akk iɣeẓran?
Tifrat: Tiziri.

5- Sin bedden, sin mmesbedden, sin qqaren ṭṭax, ṭṭax?
Tifrat: Aẓeṭṭa.

6- Sin leṭyur (leḍyur) ttemɣababen (ttemyenqaben),taninna teqqaz-asen; lbaz yettṣeffir-asen?
Tifrat: Izgaren, tagersa d ufellaḥ.

7- Jbiɣ i tiɣilt, rniɣ i tiɣilt, ufiɣ sut Rebbi jeddbent?
Tifrat: Tileggatin (d imɣi ).

8- Jbiɣ i tiɣilt, rniɣ i tiɣilt, ufiɣ sut Rebbi xennqent?
Tifrat: Tulawin mi ara ttcuddunt iyeddiden di tala.

9- Yelli-s uḥerraq tefka-d ifelfel aḥerraq?
Tifrat: Tiɣerdemt.

10- D iḥlalaṭen (iḥlalaḍen), d iblalaṭen (iblalaḍen), anta tamurt ur wwiṭen (ur wwiḍen)?
Tifrat: Idrimen.

11- Ṭṭbeq lemṭebbeq, yekcem di temda yeɣmeq?
Tifrat: Ayyur (aggur).

12- Ilef ddaw rref?
Tifrat: ayeddid.

13- Ijebbu-d ur d-ikeccem?
Tifrat: Lqermud.

14- Segmi ara yeffeɣ ur d-yettaqqal?
Tifrat: Ddexxan.

15- Jeddi yeṭreḥ (yeḍreḥ), jida tceṭṭḥ?
Tifrat: Alemsir d tɣerbalt.

Inzan:
1- Ccetwa tettɛedday, lɛar yettegray-d deg bu tjujar (1).
2- Ɛuhdeɣ tirezzaf n meɣres, alamma iga wajdim timcaṭ (timecḍin).
3-Ur tettimɣur tuga, alamma icab weɣyul.
4-Yemlal Ɛli d Lekfif, fkan tiɣeṭṭen i wasif.
5-Aɣalim ( aɣanim) d uday,yerna-yas waṭu (waḍu).
6-Ar d-yennerni, a s-nsemmi.
7-Yenna-yas yiɣes i weqziḥ ( aydi) : Nekk gsayeɣ ( qessiḥeq/ qqureɣ). Yerra-yas-d weqziḥ: Nekk d fareɣ ccɣel.
8-Ma terɛed deg meɣres heyyi-d lehwayec i userwet, ma terɛed deg yebrir heyyi-d tiserfin (tisrafin) ; ma terɛed deg mayyu heyyi-d aylu.
9-Ur teddu d wid yettaǧǧan, ur zeddeɣ d wid yettgaǧǧan.
10-Ay at wexxam ma ur tegganem ara, fket-aɣ-d agertil.
11-Zger-iyi deg yeɣẓer-ayi (-agi), zlu-yi deg wi nniṭen (nniḍen).
12- Ur ttamen llyali ma ṣḥant, ur ttamen timɣarin ma ttẓallant.
13-Ur ttagad a Ǧuǧu ( tayaẓiṭ) , rrɛud ad ilint.
14-Wa d awḥid, wa d lwaḥid (akken/ jmiɛ).
15- Ṣṣaba tettban deg yemɣi-s.
16-Sibbus i tt-yexlan deg llyali.
17- lhemm ur d-nusi, d abrid ur d-yufi.
18- Ččiɣ-k ay aberčečču, ilmend n čečču.
19- Aksum ifuḥen, d bab-is i t-ijemmɛen.
20- Lqut i d-tnewwel ( i d-tnawel) tmeɛfunt, d arraw-is i t-itetten.
21- Tiṭṭ uɛejmi ar utemmu.
22- Ḥesbeɣ-tent d tiwigiwin ( tiyugiwin), teffɣent-iyi d ikerdan ( ikriden).
23- Afṭis (afḍis) i t-yettruẓun d gma-s.
24- Taɣaṭ tazyamt, ɣas ur teẓẓag.
25- Amɣar isewweq, tamɣart tewwi-d lexber.
26- Aqemmuc afuḥan, iɣil akiwan.
27- Ma yeɣli wezger, ttuqquten ɣur-s ijenwiyen.
28- Ur yecbiḥ i ssuq, ur yelhi i leksiba.
29- Iruḥ a d-iṭerreq tagersa, yufa-ten sserwaten (2)

Tamawt:
1) Bu tjujar: D lehlak i d-itekken seg uziẓen ɣer yiri lkanun.
2) Tadyan-is: Imi d-yeqqel yezleq deg nnebɣa (yecceḍ deg waluc-nni n walim ) yeɣli, yenna-yas: Yenɛel bu win iɣeṣben (iɣawlen)!
* Ayen yellan ger tacciwin (…) d nekk i t-yernan.
Ǧamal B.

* Yeqqar tamaziγt di tiddukla Numidya.
— Wehran–

Share.

About Author

Avatar

Ǧamal u Benɛuf (Benaouf Djamal) : D amedyaz, d ameskar n waṭas yedlisen d tmezgunin; akken daɣen i iqeddec deg waṭas n yesmilen s tira-ines. Yesselmed tamaziɣt i wugar n 10 iseggasen, am wakken i yella deffir n tesɣunt « Azul » n Numidya n Wehran. Idlisen : -Timlilit n tɣermiwin, ungal, l’Harmattan, 2002;- Tujjma tuzzma, isefra, l’Harmattan, 2004;- Di tmurt uɛekki, tamezgunt, HCA, 2007;- Taklit n tayri, tullist, asmel imyura.net;- Bu tcacit ulac-it, tamezgunt;- Aneggaru a d-yerr tawwurt, tamezgunt;- Ccix-lkanun, tamezgunt;- Bu tmelɣiɣt d Bu tselɣiɣt, tamezgunt;- Tiɣwist taneggarut, tamezgunt;- Bu yefden neɣ cciṭan di twaɣit, d tasuqqelt n tmezgunt n Tawfiq Lḥakim; - Bu tfuset, tamezgunt...

Leave A Reply