Ad d-nuɣal ɣer deffir s rebɛin n iseggasen. Lliɣ ttḥewwiseɣ di temnaḍt « les alpes de haute-Provence ». Lliɣ di leɛli n 1200 neɣ 1300 n lmitrat. Di tallit-nni, ulac amerray i d-itezzin ɣer dinna. Ulac d acu i d-imeqqin dinna ala amezzir. Lqaɛa terɣa am tniri, teɛra tessewḥac.
Azal n tlata wussan n tikli, ḥebseɣ deg yiwet n taddart, taddart-nni ttun-tt medden, ixxamen-is hruran, ur d teqqim ara deg-sen tudert. Ssarameɣ ad afeɣ cwiṭ n waman akken ad kkseɣ acayaḍ n fad-iw, ur d-ufiɣ ara, dɣa kemmleɣ abrid-iw. Lḥiɣ azal n xemsa n tsaɛtin, ur d-ufiɣ ara aman, ulac akk ayen d-yesskanayen lǧerra n waman, lqaɛa tekkaw, anda ma muqleɣ terɣa lḥala…
Akken akud, walaɣ s lebɛid lexyal d aberkan. Di tazwara nwiɣ d aqejmur n ḥedd isekla, tedduɣ ɣer ɣur-s ad ẓreɣ d acu-t, ziɣen d ameksa d weqjun-is, akked d tlatin wulli ṭṭsent ɣer yidis-is ɣef lqaɛa yessreɣ yiṭij.
Yejbed-d taḥellabt-is n waman, yefka-yi-d ad sweɣ. Aman-nni d isemmaḍen, ttarran-d tarwiḥt. Ameksa-nni ur iḥemmel ara ad yutlay aṭas, Aqjun-ines daɣen yelha, yerna d asusam am netta. Yezdeɣ yiwen wexxam d netta i t-yebnan s wedɣaɣ, ssqef-is yeǧhed yettqabal aḍu n tegrest i d-yettsuḍun akked d ideflawen-ines.
Taddart iqerben ɣer dinna, tebɛed ɣef wemkan-nni s waṭas, ɣef waya nniɣ-as ad iyi-ssens deg wexxam-is, ad sɛeddiɣ iḍ-nni yid-s. Ɣef yimensi, yebḍa yid-i tiremt-is.
Imi nekfa imensi, yewwi-d acarraɛ yessers-it-id sufella n ṭṭabla, yesmar-d iɛeqqayen n ubelluḍ yellan sdaxel-is, yefren-iten, yekkes-d widen-nni yelhan, iḥesbiten yiwen yiwen , yal taɛemmurt yerra deg-s ɛecra n iɛeqqayen. Imi yekfa, yejmeɛ-d meyya n iɛeqqayen n ubelluḍ d iwfayanen, dɣa yeḥbes lxedma-s, imir nruḥ neṭṭes.
Azekka-nni qqimeɣ diɣ yid-s, bɣiɣ ad rnuɣ ass-nni. D tanezzayt imi newweḍ ɣer wemkan i yebɣa, neḥbes. Yebda yeqqaz ixemjan, ad iɣezz axemmuj ad iger aɛeqqa n ubelluḍ ɣer sdaxel-is, syinna akkin ad yerbu axemmuj-nni s wakal. Yeẓẓa azal n meyya n yiɛeqqayen n ubelluḍ. Nniɣ-as :
-Ma inek wakal-agi anda akka ttezzuḍ ?
Yerra-yi-d, yenna-yi-d :
-Ala
Nniɣ-as :
-Ma teẓriḍ anwa i d bab-is ?
Yerra-yi-d, yenna-yi-d :
-Ala, ur ẓriɣ ara ?
Nniɣ-as :
-Acḥal ayagi seg wasmi tebdiḍ tteẓẓuḍ akka ?
Yerra-yi-d, yenna-yi-d :
-Tlata n iseggasen-aya.
Nniɣ-as :
-Acḥal n iɛeqqayen n ubelluḍ i teẓẓiḍ.
Yerra-yi-d, yenna-yi-d :
-Ɛecra alaf, maca kra uɣen, kra mmuten.
Nniɣ-as :
-Acḥal di leɛmer-ik ?
Yerra-yi-d, yenna-yi-d :
-Xemsin n iseggasen.
Wagi isem-is Ilziyar BUFYI (Elzéard Bouffier), zik yella yezweǧ, yesɛa mmi-s. Taggara temmut tmeṭṭut-is, yerna yemmut mmi-s, yegra-d waḥd-es, ikemmel akken ddunit-is waḥd-es, yettidir ala netta d weqjun-is akked wulli-ines. Iwala xuṣṣen isekla di temnaḍt-nni, dɣa yebda iteẓẓu abelluḍ. Nniɣ-as :
-Tibelḍin-agi i teẓẓiḍ akka, ad uɣalent ad imɣurent gar-aneɣ akka d tlatin n yiseggasen.
Yerra-yi-d, yenna-yi-d :
-Ma yebɣa Yillu, ma yella mazal ddreɣ, ad rnuɣ ad ẓẓuɣ aṭas, ayen twalaḍ akka ass-a, d tiqqit n waman deg yilell.
Azekka-nni ǧǧiɣ-t ruḥeɣ.
Yekker ṭṭrad amezwaru n umaḍal, anda ttikiɣ. Zrin iseggasen, yekfa ṭṭrad dayen. Mmektaɣ-d ameksa-nni akken iteẓẓun isekla. Nwiɣ ad t-afeɣ yemmut. Ufiɣ-t mazal-it yeǧhed ugar n zik-is. Mazal-it kan akken iteẓẓu isekla. Yeznez ulli-nni-ines acku ttɣeẓẓent isekla-nni, ssexsarent isegmi n yisekla-nni. Yuɣ-d deg wemkan-nsent tiɣrasin n tzizwa. Nḥewwes akken di sin di teẓgi-nni i d-yeslul. Tesɛa azal n ḥdac ikilumiṭren di teɣzi, akked tlata ikilumiṭren deg tehri. Wehmeɣ mačči d kra, akka ay d amdan ! Acḥal i yuklal n leqder. Ibeggen-d waḥd-es, war ttawilat atraren nesɛa ass-a, ala ifassen-is d wallaɣ-is, ibeggen-d akken amdan ma yebɣa ad yexdem s wul-is, yezmer ad yexdem awezɣi.
Tanmirt i Mass Ilziyar BUFYI (Elzéard Bouffier). Yuklal tajmilt tameqrant.
D’après Jean Giono,
L’homme qui plantait des arbres.
Yerra-tt-id ɣer teqbaylit Bussaɛd ḤEMMAR,
Win iteẓẓun isekla