« Tujjma Tuzzma » d ammud isefra n Djamal BENAOUF i d-tessazreg tezrigt « L’HARMATTAN » deg useggas 2005.
Tazwart
Tudert tebna ɣef usirem. D acu kan, yella win yessaramen, iteffeɣ usirem-is, yella wayeḍ, yezzer kan deg tirga: asirem-is am wemrar ur nli ixef-is ; ifessi-d ur iferru ur yettfuku !
Yella daɣen win yessaramen i yiman-is, s uqerru-s kan, yella wayeḍ, asirem-is yezdi-t d wiyaḍ. Asirem yesdukel amdan d tilawt, yesdukel-it daɣen d tirga. Ladɣa ma d amedyaz i yella. Amedyaz yettewliwil gar tilawt d targit. Tilawt tsetkakay-it, targit tezzuzun-it! Degmi tikkwal awal-is yuzaf, yekkat am waldun yerɣan, acku yugem-d seg temreɣ neɣ seg tmes n tilawt: tikkwal awal-is yelsa talaba n temlel acku yuddam-d seg tirga.
Akka i s-teḍra i Ǧamal Benɛuf. Yennɣel-d awal qessiḥen akken i tesseqseḥ fell-as tudert timsal-is ; yefsi-d takurt-nni yezḍan fell-as seg wasmi i t-id-tḍegger tudert, tga-yas isem, seg wasmi akken iteṭṭeḍ tutlayt-nni yuɣalen « d ala » deg tmurt-is.
Yefsi-d tissegra n tkurt yezdin tament n tayri d qeḍran n beṭṭu, yefsi-d takurt n wul-is yeddurin tili n tutlayt-nni i yuɣalen d asalu n tudert-is. Yerẓa asalu s yefyar, iḍall akin i tagut, yezger tizi m ideflawen. Iqumer, inumer widen yettruẓun ilsan, widen yettarran aleggam i yilsawen, widen akken igezzmen irawen, widen akken yessagrasen allaɣen.
Ǧamal Benɛuf seg widen yettḥulfun: mačči seg widen yettḥulfun kan i yiman-is, maca seg widen i yessendahen i isennanen yentan i wiyaḍ. D aya i t-yerran d amedyaz. Teḍra-as am win yudfen tiẓgi m izezza d imudaɣ. Itezzi kan deg-s ur d-iteffeɣ, allaɣ yettarew-d isefra ! Yettarra ɣer wul-is, yettarew-d yiles-is.
Yunag ɣer timiṭ n talsa d wayen i tt-icewwlen. Yenter s wawal-is deg lbaṭel yuɣen, yenti s yefyar-is deg tizzeɣzeɣt imeggren. Awal-nni i d-ǧǧan imezwura. Awal-nni yunṭaḥ fell-as: iga-t d leqrar, ira-t a t-ileqqem i widen akken i tɣurr tudert, widen akken yettun ansi d-kkan, ira a t-ileqqem i widen akken yesserwaten ɛuẓẓgen amzun ur sellen.
Ǧamal Benɛuf amrig-is d leqlam, aldun-is d awal i d-yettazen wallaɣ-is d wul-is ideg ttakzen tlufa yessuqsen.
Ihi, akken yuɣ tannumi yeqqar-it, d aneɛruḍ kan i yeɛreḍ a d-yessufeɣ ayen akken yessexzen, ayen akken yessegrew deg wul-is seg wasmi yebda yettwali. Yuɣal yessufeɣ-d am teɣrast aglaf n tzizwa d amaynut. Iga-t d ammud n isefra. D ayen ara yernun aḍref nniḍen i yiger n tmaziɣt.
Yidir AḤMED ZAYED
Tizi-Wezzu, Cṭember 2004
4 commentaires
wissen ma yettnuzu neɣ ala,
amud-agi isefra yuklal aɛiwed usiẓreg dagi di lezzayer, imi isefra n Ǧamal Benɛuf d awalen yemmezgen s teqbaylit lqayen, d adlis ilaqen a t-yesɛu yal aselmad, yal anelmad yettnadin ɣef tmaziɣt iṣeḥḥan.
Azul,
Ammud-a yeffeɣ-d di Lpari – Fransa, fell-as tura 11 iseggasen. Dagi, mačči d tasusant (la pub) i riɣ (bɣiɣ) a s-geɣ, maca, riɣ a d-smektiɣ s yiwen umeɣnas ameqqran yefkan yakk temẓi-s, yakk tazmert-is, daɣen i d-yernan tamusni-ines i yedles d tutlayt-nneɣ. Wagi, d ameskar n tezwart-agi :
– Dr Yidir Ḥmed Zayeḍ (Duktur uwanek di tussna n wakal (docteur d’état en science de la terre) ;
D yiwen seg 24 inekrafen (imeḥbas)-nni n yebrir 1980.
– D yiwen i yellan d anelmad n tmaziɣt ɣer DDA LMULUD deg tesdawit talemmast n .Dzyer.
– D yiwen seg imeddukal n terbaɛt umezgun (amaziɣ) n Kateb Yasin. Anda tunag.
terbaɛt-nni yeṭṭef tamacint (Qsenṭina,Ɛennaba….) akken a d-banen ṭṭuqten yemdanen i iḥemmlen amezgun amaziɣ…
Di taggara, a s-iniɣ azul d tnemmirt i gma-tneɣ Yidir, azul d tnemmirt daɣen i massa Malika Ḥmed Zayed (d nettat yakk d Salem Caker) i d-yesnubegten Dda Lmulud akken ad yessermed asarag-nni yettwagedlen di tesdawit n Tizi-Wezzu (i dyessekren Tafsut Imaziɣen) di 1980.
Azul,
Tanemmirt a gma-tneɣ Leɛgab ilmend n wawalen-a i d-irennun ifadden!
Xerṣum ar d-ffɣen yedlisen i yellan yakan ɣur tezrigin si 9 iseggasen aya. Wiyaḍ, seg 3 iseggasen aya. Di tmurt-a yexla uziḍuḍ, anagar iqezzaben d iceyyaten i tt-yeččan!.. Dagi, ɣas ili-k wissen d acu-k, qqar kan i weydi “Sidi”, qqar kan i weɣyul “dadda” ad tɛeddid!…
Yenna-yas dda Sliman Ɛazem deg wawal-is:
Wi yebɣan ad yesɛu isem,
Ilaq-as ad yessusem;
Ma d nekkni ur nezmir ara”.
Tanemmirt i tikkelt nniḍen.
Azul,
Riɣ ad farṣeɣ tagnit-a n lɛid, akken a wen-buddeɣ tasekmut tameggazt, u yal aseggas a ken-id-yettaf di talwit d liser!….