Beɣdad

0

Isem-is n tidet Buqelɛa Arezqi, illul deg useggas 1891 di taddart n tzelmaṭ, deg Izarzen tawilayt n Tizi Wezzu , d netta i d amenzu ger watmaten-is. Baba-s teɣli yes-s ddunit, yenḥaf, lexṣaṣ tiẓiwelt, yecrew-itt merriɣet, akken a d-iḥelli ayen ara ččen warraw-is. Beɣdad Mazal-it d aleqqaq, imi yebda lxedma, ur yeǧǧi kra, ama d takessawt ama d lxedma n wakal…

Aqcic aleqqaq asmi yemmed cwiṭ, yuɣal yelmed tajewwaqt d ubendayer, rnu-yas ɣer isefra. Yessefra ɣef waṭas n taɣulin: lḥif n ddunit, iɛessasen d wayen merra i t-iceɣben. Imi yewweḍ d ilemẓi, yunag ɣer temdint n lezzayer, yeṭṭef amḍiq n lxedma ɣer yiwen wefransawi, dinna i tt-yefka i jjiḥ yuɣal yettu tamurt. acḥal d aseggas ur yejbi ɣer taddart. Tikkelt kan, alarmi d-yemlal yiwen seg wat taddart-ines, yenna-yas-d winna: « yessefk fell-ak ad tejbuḍ ɣer taddart meqqar ad teẓreḍ imawlan-ik ».

Yerra-yas-d: « nekk d taddart ḥaca ayen iɛeddan. Yemmeɣ ɣer lǧib yeddem-d duru yefka-yas-tt, yenna-yas: ax duru-yagi awi-tt i baba ini-yas a d-imeyyel yes-s, yakk timizar i nesɛa, yerna ad as-d-grin ad iṣerref ɣef wat wexxam.

Baba-s mi yesla s usali-yagi yerfa, dɣa din yedɛa-yas” ruḥ a mmi ad yeg Rebbi teffɣeḍ s yeẓri a d-tuɣaleḍ nebla iẓri “, ddeɛwat am umesmar di lluḥ.

Asmi yessaweḍ 45 iseggasen, yuɣal-d ɣer taddart, yuɣal ɣer lxedma-nni n wakal d tjewwaqt d isefra. Ur yeǧǧi amḍiq atan di leqhawi atan di leswaq dinna i iɛemmer agraw, yeqqar-d isefra i medden, drus i yerna yeɣli-d fell-as waṭṭan yedderɣel.

Tikkelt yettwaɛreḍ ɣer yimensi, segmi d-yers yimensi, slan i wahruḥu di berra, tekker tmeṭṭut terfed aɛekkaz teffeɣ ma yella d bab n wexxam simmal yesfunnuẓ. Beɣdad yeqqim yebbehba dɣa yewwi-d asefru-agi:

Tin yeḍran ass n letnayen

Ad awen-ḥkuɣ a lumma

Sersen-d aḍebsi n seksu

Taga tedda-d s ufella

Rriɣ Muḥend d argaz

Ziɣemma tif-it Faḍma

Di tallit unekcam afransawi, Fransa tettak-d tagella s lbun, ayen i wumi qqaren di tallit-nni “ lbu n rraviṭayma” tikkelt-nni ferqen-d lfarina. Lfarina di tallit-nni ur tettwassen ara ɣer leqbayel, dɣa yenna-d asefru-agi:

Ay arrac ad awen-ḥkuɣ

Tikkelt wellah ar neḥṣel

Fkan-d rraviṭayma

Ur tetteg ur tfettel

Mačči d albaḍ i yi-yennan

D tameṭṭut i n-ǧǧiɣ tewḥel

Beɣdad segmi yeɣli di tezmert, taxriṭ d tilemt texla, dinna tameṭṭut-is terna-d lḥif-is teḥqer-it, tettak-as tiɣrit:

Beɣdad terna-t tmeṭṭut-is

ɣurwat a wen-tkellex

teṭṭef-as aɛekkaz tewwet-it

texdem-as acḥal d afeddix

d lǧiran i t-iḥudden

wamma ad t-tneɣ ad as-tertiḥ

daɣen:

tenna-yi Feṭṭa uḥemduc

awi-d smid urumi

asmi i t-id-wwiɣ

tekkes-it akin ur yewwi

win t-yeččan ad yaɣ tiɣrit

lɛetba ur tt-yettali

daɣen;

Yeffeɣ Beɣdad yettekka

yedduri agafa

(……………)

Lukan d tafellaḥt i yeɛna

Ad yexdem nneɛma

Ad yesɛic deg waytma-s

Imi d lɣerba i yeɛna

Tewwet-it lmeḥna

Tusa-yas-d ɣef yeẓri-s

 

Yenna daɣen:

Deɛwessu lwaldin tewɛer

Am uɣebbar deg waḍu

Am tmes mi ara tecɛel

Di teẓgi teṭṭef amkan-is

Beɣdad amcum bu tlufa

Teǧǧa deg-s ccama

Tusa-yas-d ɣef yeẓri-s

 

Beɣdad yercel yesɛa arraw, baba-s yemmut, yemma-s ddeqs i terna deffir wemɣar-is. Yiwen wass ɛni tameṭṭut-is tenna-yas qecceɛ yemma-k .

Ahat deg imi d-yewwi asefru-agi ɣef tmeṭṭut-is Feṭṭa.

Tenna-yi Feṭṭa Ḥemduc

A Beɣdad qecceɛ yemma-k

ṭṭseɣ alarmi yedda yiḍ

ṭṭfeɣ i wul-iw ameḥbak

ddiɣ d arbib s cclaɣem-iw

aṭas isefra i d-yeǧǧa Beɣdad, acu kan imi ur ttwarun ara, tuget deg-sen ruḥen zedren di temda n tatut, amzun akken ur d-llin ara.

Akka i yedder umedyaz, si lḥif ɣer wayeḍ, rnu-yas ɣer lḥif n wexxam, yettwet wergaz deg wexxam-is alarmi d asmi yerra tarwiḥt i bab-is deg useggas 1945.

 

Aḍris n Ɛmer tafat

tasɣunt tafuɣalt uṭṭun amezwru

Share.

About Author

youcef achouri

Youcef Achouri d aɛeggal di tiddukla Numidya, d amedyaz, d ameskar s tutlayt tmaziɣt, ddeqs n tsuqqilin i d-yerra ɣer tmaziɣt, gar-asent: - « Cyrano de Bergerac », « Al Aǧwad »... ; am wakken daɣen i yura ungal « ijeǧǧigen n ccwal» d wammud n tullisin. Am wakken i yella daɣen seg igejda n weɣmis « Tafukt », asmi yella s ttawil n lkaɣeḍ. Yella daɣen d yiwen si terbaɛt umezgun n tiddukla Numidya. Ar tura, ddeqs seg isenfaren-ines werɛad d-ffiɣen...

Leave A Reply