A rrbeḥ a tafat, Tamaziɣt d tunṣibt di tmurt-is

0

Ma yella nessakked ɣer talɣut tamaḍlant n izerfan n wemdan, ad naf d akken amdan ilul-d akken ad yidir di tlelli, alarma d ass ideg ara yemmet. Yal amdan yesɛa azref kif kif netta d wemdan wayeḍ, akken bɣun mgarraden ama di teglimt, ama deg wesɣan ama d deg wayen nniḍen .

Talɣut-agi teffeɣ-d deffir n ṭṭrad tagraɣlant tis-snat, akken ad tefsusi tɛekkemt ɣef yal amdan, yal aɣref, iwakken ad yaweḍ ad yesɛu merra izerfan-is. Nekkni s Imaziɣen I d aɣ-icuɣben d tutlayt-nneɣ « Tamaziɣt»; amennuɣ ɣef Tmaziɣt mačči d win n wass-a, imi talalit-ines tella-d send azarug n tmurt-nneɣ deg iseggasen n Rebɛin di tesnawit n Ben Ɛeknun. Di 1962, mi teffeɣ Fransa, tamurt yekkes fell-as uzaglu, widen yeṭṭfen leḥkem ḥettmen Taɛrabt ɣef wegdud, rran-tt d tutlayt tunṣibt, ma yella d tamaziɣt tuɣal di rrif, ur tt-id-yewwi ara umeddaḥ di teqṣiṭ. Acu kan arraw n tmaziɣt ur brin ara i ṭṭbel deg waman kemmlen amennuɣ-nsen. Deg useggas n 1966 di tmurt n Fransa tlul-d yiwet n tiddukla d-yedhan d unadi d leqdic ɣef Tmaziɣt. Di 1969 tuɣal s yisem « Agraw Imaziɣen » ddeqs ineɣmasen n Tmaziɣt i yellan deg-s gar-asen Bessaɛud Moḥend Aɛrab, Ṭawes Ɛemruc, Xlifati Muḥend Ameqqran …

Tafsut n tmanyin. D nettat i d-yessuffɣen tiɣri Imaziɣen ɣer tafat anda ffɣen-d ɣer iberdan ssuturen azref-nsen di Tmaziɣt. Ay yeḍran d wayen yeḍran leḥbas ččuren, abrid yegzem ɣer Lzayer ttewten yergazen. Dinna i d-ilul dɣa umussu adelsan amaziɣ MCB. Di 1995, arrac ɣunzan aɣerbaz alarmi d-yella wemqelleɛ d ameqran. Tuɣalin ɣer uɣerbaz tegla-d s tlalit n wesqamu unnig n timuzɣa (HCA) d yeldan s leqdic ɣef Tmaziɣt. Dɣa deg useggas-agi i tekcem Tmaziɣt ɣer uɣerbaz azzayri. Syin lulen-d sin wesɣuren n Tmaziɣt deg tesdawit n Tizi Wezzu n Bgayet. Di 2001 d ahdum I d-yeɣlin ɣef tmurt n leqbayel, tikkelt-a glan ula s terwiḥin, 126 i iruḥen d asfel. Deg useggas n 2003, Tamaziɣt tḥella-d amkan di tmendawt n tmurt anda tuɣal d tutlayt taɣelnawt. Xas akken d aɣebbar s allen, lameɛna ayen d yebbi yiwen d aṭas. Awi-d kan amdan ur ifeccel ara, amdan ur a s-ifetti ara wagus. Asali d-yefka tilifizyu n lezzayer ass 05 di yennayer 2016 deg wayen yeɛnan abeddel n tmendawt n tmurt, Tamaziɣt tuɣal d tutlayt taɣelnawt tunṣibt. Ayagi ur d-yelli ara d tunṭict, d Imaziɣen I t-id-iḥellan s umennuɣ-nsen d iseflan, Berwagiya d Lunbez, d idammen yuzzlen. Acu kan, ur ilaq ara ad ngen ɣef sin imeẓẓuɣen. Ilaq tura ara nesseḥres ugar n wayen iɛeddan. Acku adabu mačči d lxir i yellan deg wul-is. D ayen iɛeddan akin i tezmert-is, terrat tmara. Tura terbeḥ tafat, yessefk fell-aneɣ ad neḥrez ayen d-nḥella, ad nnadi a d as-d-nernu ugar, I wakken a d-yili wannect-a deg wannar mačči kan deg lkaɣeḍ.

Share.

About Author

youcef achouri

Youcef Achouri d aɛeggal di tiddukla Numidya, d amedyaz, d ameskar s tutlayt tmaziɣt, ddeqs n tsuqqilin i d-yerra ɣer tmaziɣt, gar-asent: - « Cyrano de Bergerac », « Al Aǧwad »... ; am wakken daɣen i yura ungal « ijeǧǧigen n ccwal» d wammud n tullisin. Am wakken i yella daɣen seg igejda n weɣmis « Tafukt », asmi yella s ttawil n lkaɣeḍ. Yella daɣen d yiwen si terbaɛt umezgun n tiddukla Numidya. Ar tura, ddeqs seg isenfaren-ines werɛad d-ffiɣen...

Leave A Reply